Üretim Yürütme Sistemi (MES)

Günümüzde bir ürünün yaşam döngüsünü anlamak ve yönetebilmek için üretim yürütme sistemi gibi bir sisteme ihtiyaç duyulmaktadır. Ürünün gerçek zamanlı verileri, üretim bilgisi, sistemin doğru yürütüldüğü ve uyumluluk gereksinimleri de bu sistem içerisine dâhildir. Üretim yürütme bir planlama ve döngüden çok daha fazlasıdır, diyebiliriz.

Özellikle hammaddelerin ve ürünün kusursuz ve kısa bir süre içerisinde tam olarak üretim döngüsünü tamamlayıp dönüşümünü izlemek ve belgelemek için tasarlanmıştır. Üretimi yürütmek için sistem öncesinde ERP hakkında da bilgi sahibi olmak gereklidir. Çünkü kurumsal kaynak planlama olarak geçen ERP sistemi, bir firma ve işletmenin içerisinde ayrı olarak ele alınan tüm birimleri yazılım biriminde toplayıp ortak veri sağlayan sistemlerdir. Üretim yürütme sistemi ERP’nin tüm bu sürecine etki eder.

Günümüz rekabetçi pazarlarında bu sistem birçok işletme açısından oldukça fayda sağlamakta ve verimliliği arttırmaktadır. İnsan hatası olarak görülebilecek ve manuel tüm işlemlerin yerini alan bu sistem ile birlikte küresel pazarda rekabetin daha kolay hale gelmesi olasıdır.

Üretim Yürütme Sistemi (MES) Nedir?

MES (Manufacturing Execution System) olarak bilinen üretim yürütme sistemi bir hammaddenin ürün olma yolundaki sürecini belgelemek için kullanılan bir sistemdir. 1990’lı yıllarda kullanılmaya başlanan bu sistem ile üretim sürecinde ve üretim hattında çıkabilecek tüm problemlere karşı iyileştirme yapabilmek için karar verilir. Alınan veriler ile raporlar ve sürecin optimizasyonunu sağlanır. Bu optimizasyon ile birlikte üretim süreci daha kusursuz bir şekilde ilerler.

Kısa bir süre içinde verilerin raporlayıp merkeze gönderilmesi, çıkabilecek tüm olası problemlere karşı da alınacak bir önlemdir. Üretim yürütme sistemi ile performansın arttırılması, üretim sürecinin takibi, müşteri memnuniyeti, maliyetlerin azaltılması ve hammaddenin en doğru şekilde işlenmesi amaç edinilmektedir. Verileri toplayarak tüm üretim sürecine destek olunur. Tam olarak gerçek ve eş zamanlı veriler sunulur ve üretim değerlerine o an erişilerek üretim kontrol altında tutulur. Sürecin sürekli kontrol altında olması birçok açıdan farklı avantajlar sağlamaktadır.

Üretim Yürütme Sistemi Ne İşe Yarar?

Karmaşık ve uzun bir süreç olan üretim yürütme sistemi tüm bu üretim sürecini birbirine bağlayıp izleyen ve kontrol eden bir sistemdir. Üretim hattında çıkabilecek tüm problemleri çözerek bu sürecinde sorunsuz bir şekilde yürütülmesini sağlar ve süreç hakkında bilgi toplar. Üretim sürecinde problem çıkabilecek her alanın kontrolünden sorumludur. Çünkü süreç ile alakalı tüm verileri toplamalı ve verilerin anlamlı bir şekilde raporlanmasını sağlamalıdır.

Normal bir süreçte oldukça uzun olan bu işlem MES sistemi ile oldukça kısa bir süre içerisinde gerçekleşir. Malzemelerin izlenmesi, makinelerde çıkabilecek arızaların kontrolü ve iş emirlerini bir sistem ile düzenli ve kontrol edilebilir şekilde yürütmek üretim yürütme sistemi kapsamındadır.

Üretim sürecinde doğrudan kullanılan bir makinanın çalışmaması üretimi yürütmek için gerekli sistemler tarafından kontrol edilmektedir. Tüm bilgi ihtiyacını ve tüm bu süreci kapsamlı bir şekilde sistem raporlamaktadır. Bu şekilde herhangi bir kayıp, belge kaybı ve yanlış verilecek kararların önüne geçilebilmektedir.

Tüm ekipmanların izlenerek yönetilmesi, performansın maksimum şekilde artması ve kalite kontrolünün sağlanması üretim yürütme sistemi parçasıdır. Düzenli bir şekilde izlenerek performansın arttırılması ve sistemin kusursuz bir şekilde yürümesi bu sistemin kapsamlı çalışması ile alakalıdır. Üretim yürütme sistemi (MES) bazı fonksiyonları aşağıdaki gibidir:

• Veri toplama ve eş zamanlı veri sunma konusunda oldukça hızlıdır.
• Zamanlama ve zaman yönetimi açısından süreci oldukça verimli yürütmektedir.
• Personel ile alakalı tüm yönetim ve problemleri makine hızında kusursuz bir şekilde çözmektedir.
• Kaynakların yönetimi, makinelerin ve hammaddelerin sorunsuz olması üretimin akmaması adına oldukça önemlidir.
• Süreç ve üretim sürecinin yönetimini gerçekleştirir ve anlamlı raporlar ortaya çıkarır.
• Performans ve çalışma analizi çıkararak sürecin işlemeyen ve atıl kalan tüm yönlerini bulur.
• Tüm üretim sürecinin dokümanları ve bu sürecin yönetimi gerçekleştirerek süreci hızlandırır ve hızlı bir şekilde sistemi düzenler.

Üretim Yürütme Sistemlerinin Temel Amaçları Nelerdir?

Çevrimiçi ve eş zamanlı olarak sunulan bir sistem olan üretim yürütme sistemi bilgisayar destekli ve kontrol edilebilen bir sistemdir. İşletmedeki tüm sürecin takip edilmesinin ve eş zamanlı olarak raporlanmasının bazı amaçları bulunmaktadır. Tüm bu sürecin temel amaçları ise şunlardır:

• Üretim esnasında, üretim hattında çıkabilecek ve üretimi aksatabilecek tüm problemlerin çözümü, sorunsuz şekilde sürecin işlemesini sağlamaktır.
• Üretimde kullanılacak olan hammaddenin, malzemenin ve makinenin kontrolünü yapmaktır.
• Üretim süreci ile alakalı bilgi toplamak ve genel sürece tam anlamıyla hâkim olmaktır.
• Üretim verimliğini arttırmak ve sürecin verimli geçmesini sağlamaktır.
• Üretim yürütme sistemi verimliğinin maksimuma çıkabilmesi için verimlilik optimizasyonu yapmaktır.
• Elde edilen veriler sonucunda iş ve üretim sürecinin iyileştirilmesi gereken noktalarını bulmak ve iyileştirmek adına çalışmalar yapmaktır.
• İş emirleri çıkarmak ve üretim sürecinde rol alacak personele ileterek süreçten haberdar ederek sürecin sorunsuz geçmesini sağlamaktır.
• Personele iletilen tüm iş emirlerinin eksiksiz yerine getirilip getirilmediğini eş zamanlı olarak takip etmektir.
• Üretim süreci boyunca çıkan tüm problemleri kısa bir süre içerisinde çözmek ve uygulanması gereken iş emirlerini, prosedürleri optimize edecek araçlar kullanmaktır.

Üretim Yürütme Sistemi Faydaları Nelerdir?

Veri üretilen ve sürecin eş zamanlı olarak takip edilmesi gereken zamanlarda verilerin anlamlı hale getirilmesi ve bir araya getirilmesi süreci işletme açısından oldukça değerlidir. Çoğu zaman bilgisayar destekli ve yazılım kısmı ile birlikte çalışan çevrimiçi bir sistemin birçok faydası bulunmaktadır. Üretim yürütme sistemi, üretim sürecinde özellikle hammaddelerin ürüne dönüşmesi açısından desteklemesi, takip etmesi ve bunun sonucunda belgelemesi yönünden önemlidir. Bu açıdan sistemin iş ve üretim sürecine bazı faydaları bulunmaktadır:

• Üretim süreçlerinin yönetimi açısından oldukça etkili bir sistemdir. Diğer süreçlere katkı sağlar ve ERP sürecine katkıda bulunur,
• Özellikle farklı bölgelerdeki üretim alanları ve fabrikalar arasındaki tüm faaliyetleri izler ve birbirleri ile eş zamanlı olmasını sağlar. Tüm bu üretim alanlarını ve fabrikaları merkeze bağlar.
• Üretim yürütme sistemi fabrika ve tesislerdeki makinelerde veri toplayarak bunları anlamlandırır ve çıkabilecek arızalar, çalışma hızının azalması ve ekipmanların ayarları gibi üretimi aksatacak tüm fiziksel problemleri alınan veriler ile anlamlandırarak önlem alınmasını sağlar.
• Gerçek ve eş zamanlı sağladığı veri izleme, kontrolü, verimlilik kapasitesi ve iş emirleri sürecinde çıkabilecek tüm problemleri ortadan otomatik olarak kaldırır. İnsan hatası olabilecek tüm risklere önleyici tedbirler koyar.
• Üretim merkezlerindeki ürünlerin ayrıntıları ve siparişleri izleyerek finansal çıktılar için veri toplar ve personele elektronik olarak gönderir.
• Ürün ve sürecin optimizasyonu ve çıkabilecek tüm problemlerin iyileştirilmesi adına gerçek zamanlı bir sorun bildirimi sağlar.
• Üretim yürütme sistemi işçilik maliyeti, evrak işleri ve siparişlerin teslim süresini azaltarak işletmeye maksimum verimi sağlar.
• MES verilerin, üretimin ve raporların dijitalleşmiş halidir. Özellikle günümüzde her şeyin çok hızlı yaşandığı küresel pazarlarda bu hıza sorunsuz ve kusursuz bir şekilde yetişebilmeyi mümkün kılar.
• Tüm otomasyon içeren sistem ve endüstrilerle arasında bir köprü vardır.

Kapsamlı Bir Üretim Yürütme Sistemi Ne İşe Yarar?

Bir planlama ve kontrol sistemi olan üretim için yürütme sistemi kapsamlı bir şekilde verileri toplayıp anlamlandırarak üretim sürecinin optimizasyonunu ve kolay bir şekilde takibini sağlar. Optimizasyonun kısa sürede gerçekleşmesi şirket açısından oldukça olumludur.

Özellikle pazarda rekabeti tetikleyen ve bu rekabete katkı sağlayan her şeyin işletme açısından önemi büyüktür. Kapsamlı bir şekilde sürece bakacak olursak diğer birimler ile ilişkisi ve çalışma prensibi ortaya çıkar. Üretim yürütme sistemi ve işletme departmanları arasındaki ilişki aşağıdaki gibidir:

• Üretim departmanı: Üretim süreci boyunca kullanılan her hammadde ve makinenin herhangi bir problem karşısında çalışmaması ve üretimi aksatıp verimliliği düşürmesi bu departman ile eş zamanlı çalışma gerekliliğini sağlar. Üretim departmanı makinenin neden çalışmadığını, makine hızını ve geçmiş dönemlerdeki performans ile karşılaştırarak tüm bu çıktıları anlamlı birer veri haline getirerek sorunun çözümü adına süreci başlatır.
• Mühendislik departmanı: Üretim sürecinde yer alan mühendisler için anlamlı verilerin sağlanıp performansın arttırılması hedeflenir. Mühendislik departmanına sağlanan bilgilerin referans değerleri, proses değerleri, alarmların yeteri kadar uyarı verip vermediği hakkında veriler alınarak anlamlı bir çıktı haline getirilir. Özellikle süreç mühendisleri için makinenin üretimde sıkıntı yaratıp yaratmadığı ve malzeme stokları gibi üretime doğrudan katkısı olan her çıktı incelenerek sistemin iyileştirilmesi amaçlanır.
• Kalite departmanı: Kalite güvencesi bu süreç içerisinde oldukça önemli bir yere sahiptir. Önceki yıllarda makinadan alınan performans ile bu yılki performans karşılaştırılarak bir sonuca varılabilir. Yapılan ürün ve reçete değişikliklerinde ürünün kalitesi veya miktarında bir değişikli olup olmadığı karşılaştırılır.

Üretim yürütme sistemi, sistem içerisinde üretim ve detaylı takibi, kalitenin yönetimi ve karşılaştırılması, mühendis ve operatörlerin izlenmesi, ERP ile entegrasyon sağlanmasına vesile olur.

Üretim Yürütme Sistemi Avantajları Nelerdir?

Üretim sürecinde tüm verileri toplayarak sürecin sorunsuz ve kusursuz geçmesi adına çalışır. Bu süreçte eş zamanlı veriler toplayarak süreci optimize ederek ve verimliliği arttırır. Üretim merkezinden eş zamanlı veri toplar, verileri düzenleyerek bir veri tabanında saklar ve planlama, mühendislik departmanlarına bilgi aktararak sürecin kusursuz bir şekilde ilerlemesini sağlar. Üretim yürütme sistemi bu süreçte birçok farklı avantaj sağlamaktadır:

• Üretim sürecini ve döngüsünü optimize ederek süreci azaltır.
• Süreç içerisindeki vakit kaybı olabilecek işleri azaltır.
• Ürünün tesliminin çok daha kısa sürede yapılmasını sağlar.
• Ürünlerin kalitesinin artmasını ve yüksek performansa neden olur.
• Yalnızca merkezin değil müşterilerin de memnuniyetine vesile olur.
• Çıkabilecek tüm olası sorunlara karşı önlem alacağı için kurumun maliyetini düşürür.

Oldukça fazla avantajı olan bu sistem yalnızca kendi başına çalışarak tüm bu fayda ve avantajları sağlayamaz. Kurumsal kaynak planlama olarak bilinen ERP sistemi ve planlama sistemleri (APS) ile uyum içerisinde olmalı ve birçok departman ile eş zamanlı şekilde çalışmalıdır.

Üretim Yürütme Sistemi Kullanmaya İhtiyaç Var Mı?

İşletme tarafında gözlemlenen bazı hatalar ve yürümeyen işler sonucunda çözüm bulmak ve olası sorunların çıkmasını önlemek amacıyla üretim yürütme sistemi (MES) kullanılması gerekmektedir. İşletmeler için bir tercih değil neredeyse ihtiyaç haline gelmesiyle birlikte bir zorunluluğu dönüşmüş durumdadır. Aşağıda maddeler halinde açıklayacağımız durumlar işletmelerde varsa  MES sistemine ihtiyaç vardır.

• Özellikle pazardaki talepleri karşılamakta zorluk çekildiğinde,
• Üretim süreçlerinde yenilik yapılması gereken durumlarda,
• Bilgi ve verilerle üretim sürecini daha kolay bir hale getirebilmek için toplanıp verimlilik için analiz yapılır. Bu süreçte verilerin toplanması gecikiyorsa,
• Üretim süreci, hattı ve yönetimiyle ilgili problemler varsa,
• Verimlilik düşükse ve ne yapılırsa yapılsa istenen verimlilik düzeyine ulaşılamıyorsa,
• Sistem manuel olarak ilerliyorsa ve bunun sonucunda riske ve hataya fazlasıyla açıksa,
• Birçok farklı departman ve sistem kullanımı sonucunda bu sistemlerin birbirinden habersiz ve organize olamadan iş sürecine katılması verimliliği düşürür. Bu nedenle tek bir merkezden kontrol edilebilir bir üretim yürütme sistemi ihtiyacı varsa,
• Son olarak bilgisayar destekli olan bu sistem tam olarak günümüzde işletmelerin dijital ve teknolojik gelişmelere ayak uydurmasının gerekliliklerinden bir tanesidir. Üretim süreçlerinin kolaylaşması, verimliliğin artması ve eş zamanlı olarak tek bir merkezden yürütülen süreç ihtiyacı varsa sistemi rahatlıkla kullanılmaktadır.

Üretim Yürütme Sistemi ile Süreç İyileştirme

İşletmelerin üretim sürecinde karşılaştığı pek çok problem vardır. Bu problemlerin çözümlerini bulabilmek ve analizi adına yardım alınan bazı sistemler bulunmaktadır. Bu sistemlerden bir tanesi de üretim yürütme sistemi olarak bilinen MES sistemidir.

Sürecin kusursuz bir şekilde işlemesi ve üretim döngüsünü eş zamanlı olarak raporlayan ve çıkabilecek olası problemlere karşı koruma sağlayan bir sistemdir. Bu mükemmel sistem, üretim süreçlerini ve kapasitelerini en doğru şekilde kullanabilmek adına yardımcı olmaktadır. O halde bu sistemin ürece sağladığı katkılar şunlardır:

• Üretim süresini azaltarak tüm sürecin daha hızlı ve kusursuz bir şekilde ilerlemesini sağlar.
• Verileri düzenli olarak toplayarak analiz eder ve manuel olarak veri toplama ve giriş süresini azaltır.
• İş emirlerini ve iş envanterini azaltır.
• Üretim yürütme sistemi sunulacak ürünün teslim süresini azaltarak müşteri memnuniyetini etkiler.
• Düzenli olarak veri kaydı tuttuğu için vardiya değişimleri sırasında ortaya çıkan evrak karışıklığını azaltır.
• Ürünün kalitesini maksimum olarak arttırır.
• Veriler ve raporlar düzenli olarak merkeze iletildiği için evrakların ve verilerin kaybolması gibi olumsuz durumlar yaşanmaz.
• Öngörülmeyen ve olası problemlere karşı öncesinde önlem alır.
• Üretim süreleri ve duruş süreleri gerçek ve en doğru veriler ile hesaplanmaktadır.
• Tezgâh ve makine etkinliği, operatör ve mühendislerin performansı, veri analizi ve verimlilik oldukça hassas bir şekilde hesaplanmaktadır.

Üretim Yürütme Sistemi ve ERP Bağlantısı

Üretim hattında iki farklı sistemin birbiri arasında köprü görevi görmesi sürecin verimliliğini ve optimizasyonu arttırarak sürece katkı sağlamaktadır. ERP kurumsal kaynak planlama anlamına gelmektedir. Kurumların içerisindeki muhasebe, satın alma, risk yönetimi ve proje yönetimi gibi günlük olarak takibinin yapıldığı bir sistemdir. Üretim yürütme sistemi (MES) ile entegre bir şekilde çalışması sürecin takibinin kolaylaşmasını ve verimliliğin artmasını sağlar.

Verilecek iş ve çalışma emirlerinin takibi adına bir veri toplaması yapar ve bunları anlamlı hale getirerek sürece katkı sağlar. Üretim hattındaki tüm problemlerin ve arızaların tespiti gerçekleştirir ve sebepleri ile alakalı detaylı bir şekilde analiz yaparak çözüm adına bir süreci başlatır. Bu süreçte veriler insanlarda değil makinelerden toplanacağı için hata payı ve sapma gibi durumlar yaşanmaz. ERP için bir köprü görevi gören bu sistem verilerin tümü analizi ve raporlanması ile sonuçlanır.

Üretim Yürütme Sistemi Hangi Alanlarda Kullanılır?

Özellikle Endüstri 4,0 ile birlikte dijital dönüşüme katılan ve büyümeyi hedefleyen tüm işletmeler için oldukça uygun ve pratik bir sistemdir. MES sistemi, üretim yapılan, üretim süreçlerinin bilinmesi ve analiz edilmesi gereken tüm işletmelerde kullanılmaktadır.

Üretim yürütme sistemi ile üretim aşaması şeffaf ve daha açık hale gelmektedir. Ürünün ve hammaddenin döngüsü boyunca planlama, kaynakların planlanması, üretim ve sonrasında sevkiyat alanlarında sistemden rahatlıkla faydalanmak mümkündür. Rekabetin yoğun olduğu küresel pazarlarda üretim sürecini sorunsuz bir şekilde ilerletmek mümkündür. Tam bu noktada üretimdeki verimliliği arttırmak ve insan hatası olabilecek tüm hataların önüne geçmek, verileri hızlı bir şekilde toplayıp anlamlı bir şekilde analiz edip raporlamak için MES sistemi rahatlıkla kullanılabilmektedir.